Empiryczne analizy wpływu kursu walut na gospodarkę

Kurs walutowy jest jednym z najważniejszych parametrów makroekonomicznych, który wpływa na eksport, import, inflację, inwestycje i ogólny poziom aktywności gospodarczej. W literaturze ekonomicznej przeprowadzono wiele badań empirycznych, które pokazują, że zmiany kursów walutowych mogą oddziaływać na gospodarki w różnym stopniu – w zależności od ich otwartości, struktury handlu i polityki monetarnej. Analizy te pozwalają lepiej zrozumieć mechanizmy transmisji kursu walutowego do realnej sfery gospodarki.

Kurs walutowy a handel zagraniczny

Jednym z najczęściej badanych obszarów jest wpływ kursu walutowego na bilans handlowy. W ujęciu empirycznym:

• deprecjacja waluty krajowej prowadzi do wzrostu konkurencyjności eksportu oraz spadku importu,
• aprecjacja waluty działa odwrotnie – utrudnia eksport i sprzyja importowi,
• skala efektu zależy od elastyczności cenowej popytu na towary handlowe.

W badaniu przeprowadzonym przez Ghosha i Ostry’ego (2019) dla krajów OECD wykazano, że 10% osłabienie waluty prowadzi średnio do 4–6% poprawy salda handlowego po 12 miesiącach. Jednak efekt ten był silniejszy w gospodarkach rozwijających się niż w rozwiniętych, co potwierdza znaczenie struktury eksportu.

Wpływ na inflację i ceny krajowe

Zmiany kursu walutowego wpływają również na importowaną inflację – czyli wzrost cen towarów i usług sprowadzanych z zagranicy. Badania empiryczne wskazują, że:

• kurs walutowy wpływa na inflację najsilniej w krajach silnie uzależnionych od importu,
• efekt kursu na inflację zależy od stopnia przełożenia (pass-through), który z kolei zależy od konkurencji rynkowej i polityki cenowej firm.

Według analiz Międzynarodowego Funduszu Walutowego (2021), przeciętna elastyczność inflacji względem kursu wynosi około 0,25 – co oznacza, że 10% deprecjacja zwiększa inflację o ok. 2,5% w ujęciu rocznym. W krajach o wysokiej inflacji lub słabym systemie bankowym efekt ten może być nawet dwukrotnie silniejszy.

Kurs walutowy a inwestycje i wzrost gospodarczy

Wyniki badań wskazują, że kurs walutowy wpływa również na decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw i akumulację kapitału. W szczególności:

• osłabienie waluty może zwiększyć eksport i zachęcić firmy do rozszerzania produkcji,
• silne wahania kursu mogą działać zniechęcająco na inwestycje zagraniczne (FDI), ze względu na wzrost niepewności,
• długoterminowa niestabilność kursowa obniża wzrost produktywności i planowanie strategiczne firm.

Badania empiryczne przeprowadzone w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (Nowak i Kamiński, 2022) wykazały, że stabilność kursu walutowego jest istotnym czynnikiem zwiększającym napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych – zwłaszcza w sektorze przemysłowym.

Asymetria efektów i znaczenie reżimu kursowego

Analizy empiryczne podkreślają także, że wpływ kursu walutowego na gospodarkę nie jest symetryczny:

• deprecjacja może silniej wpływać na eksport niż aprecjacja na jego ograniczenie,
• kraje z reżimem płynnego kursu silniej odczuwają skutki zmian kursowych niż te z kursami ustalanymi administracyjnie,
• system kursowy oddziałuje na reakcję polityki monetarnej – np. w reżimie kursu sztywnego bank centralny ma ograniczoną swobodę działania.

Empiryczne dowody wskazują również, że działanie kursu walutowego jako automatycznego stabilizatora (np. w czasie kryzysów zewnętrznych) jest bardziej efektywne w gospodarkach otwartych i z elastycznym systemem walutowym.

---

Źródła:

1. „Exchange Rate Movements and Trade Balances in OECD Countries”, 2019, Atish Ghosh, Jonathan Ostry
2. „Exchange Rate Pass-Through to Domestic Prices”, 2021, IMF Working Paper
3. „Foreign Direct Investment and Currency Stability in Central Europe”, 2022, Joanna Nowak, Marek Kamiński